Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu, Türk iş dünyasının karbon ayak izini hesaplayabilecekleri portalı yakın vakitte kullanıma açacaklarını bildirdi.
Hisarcıklıoğlu, Eskişehir Sanayi Odasınca (ESO) düzenlenen Eskişehir Sanayi Kongresi’nde yaptığı konuşmada, sanayicilerin “ehem” ile “mühim”i birbirinden ayırt etmesi gerektiğini söyledi.
Kongrenin bugüne odaklı bakıştan sıyrılmak ve geleceğe odaklanmak için herkese büyük imkan sunduğunu belirten Hisarcıklıoğlu, şunları anlattı:
“Geleceği şekillendiren en esas husus, dijital ve yeşil dönüşüm sürecidir. Bunlar tüm şirketlerimiz için riskler ve fırsatları beraberinde getiriyor. Gerçek kullanırsak bilhassa AB pazarında rakibimiz olan başka ülkelerin önüne geçebiliriz lakin gerekli dönüşümleri şayet ülkede bizler sağlayamazsak AB ile aramızdaki Gümrük Birliği avantajlarını büsbütün kaybedebiliriz. Araştırmalarda, 2026 yılında büsbütün uygulamaya başlanacak olan sonda karbon uygulamasından Çin ve Rusya’nın akabinde Türkiye, dünyadaki üçüncü etkilenecek ülke olarak ortaya çıkmaktadır. Hudutta karbon vergisinden ötürü en dezavantajı pozisyondayız. Bilhassa alüminyum, çimento, demir çelik bölümlerinde bu tesirin daha fazla görüleceği de beklenmektedir.”
Hisarcıklıoğlu, Türkiye Ekonomi Siyasetleri Araştırma Vakfının (TEPAV) geçen ay firmalara yönelik anketinde, her 4 şirketten sadece birinin karbon ayak izi hesabı yapabildiğinin belirlendiğini aktardı.
Çoğu firmada karbonsuzlaşma siyasetinin bulunmadığını, hidrokarbon kullanımı yaygın olanlarda ise mevcut güç kaynaklarını değiştirme tarafında plana rastlanmadığını lisana getiren Hisarcıklıoğlu, “Bunların hepsi bizim için tehdit. Firmalarımızın büyük çoğunluğunun yeşil mutabakat ve sonda karbon düzenlemesi hakkında bilgisinin çok hudutlu olduğu görülmektedir. Emisyon Ticaret Sistemi hakkında kapsamlı bilgiye sahip olmadıkları ve hatta bunun Türkiye’de uygulanacağından kuşku duydukları tespit edilmektedir. Türk iş dünyasının karbon ayak izini hesaplayabilecekleri bir portalı yakın vakitte inşallah kullanıma açacağız.” diye konuştu.
Rusya-Ukrayna savaşının global iktisada etkileri
Rifat Hisarcıklıoğlu, Rusya-Ukrayna savaşının hem güç güvenliği problemini hem de besin güvenliğini ön plana çıkardığını söz etti.
Savaş nedeniyle Ukrayna’nın tarım yerlerinin neredeyse yarısının bu yıl ekilemediğini vurgulayan Hisarcıklıoğlu, “Hasadı yapılan 25 milyon ton tahıl ise Ukrayna’daki limanlarda Rus blokajı nedeniyle orada kaldı, çürümeye terk edildi. Global besin fiyat endeksine baktığımız vakit Nisan 2022’de geçen yıla nazaran tam yüzde 30 arttı. Aslında Rusya-Ukrayna savaşı bir yandan güç güvenliği sıkıntısını ön plana çıkarırken öbür yandan da güç dönüşümünü de hızlandırmaktadır. Bu da Avrupa Yeşil Mutabakatı’nı hasebiyle da Türkiye için değerini daha da sağlam bir tabana oturtmaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
Hisarcıklıoğlu, AB’nin Rus kaynaklı güç ham unsurlarına bağımlılığını azaltmayı hedefleyen “Re-Power-EU” planının, kısa vadede Avrupa için fosil yakıt kaynak ülkelerini çeşitlendirmeyi, orta ve uzun vadede güç verimliliği ve yenilenebilir enerjiyi hedeflediğini kaydetti.
Enerjide Rusya’ya bağımlılığın azaltılması için alınan bu kararları özel kesimin de desteklediğine değinen Hisarcıklıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aralarında Microsoft ve Unilever’in de bulunduğu çok sayıda global firma, Rusya’ya olan bağımlılığın azaltılması, bunun için Yeşil Mutabakat’ın güçlendirilmesi gerektiğini savunuyor. Özetle, kapımızın önünde doğmakta olan yeni dünyanın farkında olmamız lazım. 1980’lerden 2010’lara kadar ‘off-shoring’ kavramı konuşuldu. Tedarik zincirleri, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere yanlışsız yayıldı. Bundan en çok kazanan Çin oldu. Biz de bu pazarda, otomotivde Avrupa’nın en büyük tedarikçisi olduk. Avrupa’ya en çok araba ihraç eden ülke, dünyada biziz. Beyaz eşya üzere orta teknolojili imalat endüstrisinde, bu trendden oldukça faydalandık. Hem sanayimizi ve hem de ihracatımızı dönüştürdük ve geliştirdik. Sonra, 2010’lardan sonra ‘re-shoring’ kavramı geldi. Emek gücünün yükü azalıp teknoloji ve beşeri sermaye öne çıkınca tedarik zincirleri anavatanlarına geri dönmeye başladı. Ayrıyeten pandemiyle, uzun tedarik zincirlerinin aktifliği de azaldı. Nihayet Rusya-Ukrayna savaşı tekrar milletin gözünü açtı. Tedarik zincirlerinin geçtiğimiz 40 yıldaki üzere dünyanın her yerine rahat rahat yayılmasının artık mümkün olmadığı ortaya çıktı. Böylelikle, Amerika’da yeni bir kavram ortaya çıktı: Friend-shoring. Yani artık tedarik zincirlerinin itimat duyulan ülkelerde olması isteniyor.”
“Friend-shoring çağında kuralların belirleneceği masada yer almalıyız”
Hisarcıklıoğlu, ABD ve Avrupa ülkelerinin inançlı ticaret istediğine işaret ederek, bu siyasetleri da ikili ve çok taraflı ticaret muahedeleriyle uygulamaya koyacaklarını belirtti.
“Dijital ekonomi”, “veri paylaşımı”, “karbon fiyatlandırması” ve “iklim değişikliği” üzere mevzularda, birebir yaklaşıma sahip ülkelerle tedarik zincirleri geliştirileceğini anlatan Hisarcıklıoğlu, şunları kaydetti:
“Tedarik zincirlerinin içinde kalmak istiyorsak hazırlanan yeni kurallara hepimizin uyması lazım. Uymazsak kaybedeceğiz. Kuralların şekilleneceği, kuralların konulduğu masada yer almamız gerekiyor. Çünkü AB ile Gümrük Birliği maalesef dijital ekonomiyi kapsamıyor. Avrupa Birliği ve ABD ise transatlantik bilgi paylaşımı çerçevesinde çalışıyorlar ve yakında anlaşacaklar. Münasebetiyle başlamakta olan ‘friend-shoring’ çağında kuralların belirleneceği masada katiyen yer almamız lazım. Yoksa tıpkı Gümrük Birliğine girişte göz arkası ettiğimiz hür ticaret mutabakatlarının bugün nasıl bir soruna dönüştüğünün benzerini yaşayabiliriz ve tek başımıza kalabiliriz. Yakında evvel, hudutta karbon düzenlemesiyle AB pazarlarına ithal edilecek eserler, karbon ayak izine dayalı ek bir vergiye tabi tutulacak. Sonra sürdürülebilir eser standartlarıyla birlikte karbon ayak izi, su ayak izi ve atık idaresi koşullarına bakılacak. Ayrıntıları 2022 sonuna kadar biçimlenecek ve buna nazaran birtakım eserlerin AB pazarlarına girişi büsbütün yasaklanmış olacak. Gümrük Birliği de artık işe yaramayacak. Birinci evrede, ülkemizin en çok dış ticaret fazlası verdiği dokuma başta olmak üzere mobilya, yatak, lastik, deterjan, boya, mineral yağ, demir çelik ve alüminyum üzere dallar için sürdürülebilir eser standartları getirilecek.”
“TOGG ile teknolojik ve zihinsel dönüşümü yakalıyoruz”
TOBB Lideri Hisarcıklıoğlu, Yeşil Mutabakat sürecinin Türkiye’ye Avrupalı partnerlerle ortak geleceği tahayyül etme imkanı vereceğini, dış finansmana ulaşım konusunda da yeni ve çok geniş, yeşil finansman imkanlarının açılacağının görüleceğini aktardı.
Türkiye’nin arabası projesinin otomobil üretmenin ötesinde bir iş olduğunu lisana getiren Hisarcıklıoğlu, şöyle devam etti:
“Son yıllarda Türkiye’de uygulanan en güzel sanayi siyaseti atılımıdır. Otomotiv, Türkiye’nin en değerli sanayi dallarındandır. Hem otomobil ve hem de modüllerini üretiyoruz. Bu alanda Avrupa’nın da en büyük tedarikçisiyiz. Eski markaların parsellediği otomotiv bölümüne girmek için bir fırsat penceresi açıldı: Elektrikli ve otonom araçlar. Bu fırsat penceresini kullanan 20 yıllık Tesla’nın piyasa kıymeti, dünyadaki tüm araba fabrikalarından daha kıymetli hale geldi. ‘Araba’ dediğimiz aygıt dönüşürken, Türkiye için hem pazara giriş fırsatı hem de otomotiv yan endüstrimizin bu dönüşümün dışında kalmaması için önlem alma mecburiyeti doğdu. Bu fırsat penceresini pahalandırmak üzere TOGG teşebbüsünü başlattık. Birinci kez 5 farklı ve büyük kümesi bir ortaya getirdik. Birinci sefer, fikri mülkiyet haklarının tamamı ülkemize ilişkin olan bir araba üretiyoruz. Birinci kez farklı alanlardaki start-up şirketlerle çalışarak, kendi tedarikçi ekosistemini kuruyoruz. Birinci kere bu alanda beyin göçünü aksine çeviriyoruz. TOGG ile teknolojik ve zihinsel dönüşümü yakalıyoruz. 60 sene evvel Eskişehir’de başlayan fakat yarım kalan öyküyü tamamlıyoruz. Seneye de TOGG’u yollarda görmeye başlıyoruz.”
Hisarcıklıoğlu, “2021’de millet küçülürken biz büyüdük. Biz endüstride durmadık, ihracatımız arttı. Kolay iş değil.” sözünü kullandı.
Her türlü değişken kaideye karşın üretmeyi sürdürdüklerini, rekabet etmeyi öne çıkardıklarını bildiren Hisarcıklıoğlu, “Sizlerden ricam, ne olur birbirinizi ötekileştirmeyin. Birbirinizi öteki diye görmeyin. Birbirinize sıkı sıkıya sarılın. Bunu yaparsak biz kazanırız.” dedi.
Eskişehir Valisi Erol Ayyıldız da kentin bilhassa değerli derecede rekabet gücü olan sanayi kollarına sahip olduğunu belirterek, havacılık ve savunma, makine imalat ve metal eşya, beyaz eşya ve yan sanayi, seramik ve raylı sistemler sanayi alanlarında öncü durumda bulunduğunu hatırlattı.
Etkinliğe, AK Parti Eskişehir Milletvekili Harun Karacan, GÜZEL Parti Eskişehir Milletvekili Arslan Kabukcuoğlu, Eskişehir Sanayi Odası Lideri Celalettin Kesikbaş, Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi Lideri Az Küpeli, Eskişehir Ticaret Odası Lideri Metin Güler ile endüstriciler katıldı.