Elazığ‘da üzüm alıcı firmalar ile görüşme yapan üzüm üreticileri görüşmeden olumlu sonuç alamadılar. Elazığ Koruk Köy Cem Konutu’nda pazarlık görüşmelerinde fiyatta anlaşılamadığı için firma temsilcileri toplantıyı terk etti. Üreticiler istedikleri fiyat konusunda net olduklarını belirterek üzümlerini firmalara satmayacaklarını belirttiler. Yöreye has ‘Öküz Gözü’ cinsi üzüm üreticisi Akın Toktaş “Fiyat 18 lira olursa bizi kurtarır. Fakat bunun altındaki bir fiyat, bize ziyan ettirir. Bize 14 lira teklif ediyorlar. 14 lira maliyetimizin altındaki bir fiyat, çok düşük bir fiyat” dedi. Üretici Mehmet Ali Altuntaş ise “Bu iş düzgünce çığırından çıktı. Bu yıl 15-20 bin liralık bir giderim oldu. 14 lira bizi kurtarmıyor şu anda. 16’dan daha fazla da istiyoruz ancak firmalar vermek istemiyorlar” diye konuştu.
Elazığ merkez ilçesine bağlı Koruköy, Dambüyük ve Esenkent Köyleri Ziraî Kalkınma Kooperatifi, alıcı firmalar ile fiyat görüşmesi yaptı. Üreticiler firmalara ilişkin kamyonların köye girişini engelleyerek, üzüm fiyatlarının adil bir biçimde alım gerçekleşmeden belirlemesini istiyordu. Bahisle ilgili olarak daha evvel üzüm fiyatlarının belirlenmesi konusunda görüşen Üzüm üreticileri, üzüm alıcı şirketlerinin, üreticinin ekonomik girdilerini hesaplamadan eser fiyatlarını belirlediklerini lisana getirerek fiyatları kendilerinin belirlemek istediklerini lisana getirdiler.
Üzüm alıcı firmalar ile görüşme yapan üzüm üreticileri görüşmeden olumlu sonuç alamadılar. Elazığ Koruk Köy Cem Konutu’nda pazarlık görüşmelerinde fiyatta anlaşılamadığı için firma temsilcileri toplantıyı terk etti. Üreticiler istedikleri fiyat konusunda net olduklarını belirterek üzümlerini firmalara satmayacağını belirttiler. Artan maliyetler dolayısı ile firmaların kendilerine teklif ettikleri 14 liralık fiyatın kendilerini kurtarmayacağını tabir eden üreticiler, emeklerinin karşılığını almak ve kazanmış olmak için taban fiyatın en az 18 lira olmasını istediklerini lisana getirdiler.
Her yıl yaşadıkları sıkıntılardan bir tanesi, alıcı şirketlerin aldıkları eserleri üreticiden alıp eser fiyatını daha sonra belirlemeleri olduğunu lisana getiren Koruk, Dambüyük, Esenkent Köyleri Ziraî Kalkınma Kooperatifi idare konseyi üyesi Cemile Altuntaş üzüm alıcı firmaların son ana kadar, hatta üzümleri aldıktan sonra bile fiyat açıklamadıklarını, bunun da üreticiyi mağdur ettiğini söyledi. 2021 yılında kurdukları kooperatifle üzüm alıcı firmalara baskıcı güç olduklarını ve üreticinin haklarını korumak için örgütlendiklerini söz eden Altuntaş şunları söyledi:
“Kooperatifimiz 2020 yılında kuruldu. Şimdi yeni bir Kooperatifi kuruluş hedefimiz Doğal ki bu bahsettiğimiz 3 köyden başlayarak Aslında Etraftaki başka civar köyleri de kapsayacak formda ziraî üretime takviye vermek tartıl üretimde çiftçilerimize örgütlemek birlikte çalışmak gayemiz bu gönül istiyor ki öbür etraf köylerimiz de bize katılsın çoğalalım bizim bu köylerde ürettiğimiz Öncelikle eserimiz üzüm Üzümden biliyorsunuz şaraplık üzümler sofralık üzüm değiller.
“ÜRÜNÜ ALDIKTAN SONRA BİLE FİYATLARI AÇIKLAMIYORLAR”
Bizim de temel zahmetimiz şu; ürettiğimiz tonlarca üzümü şarap firmaları bizden satın alıyor. ve son ana kadar, üzümleri alana kadar dahi, hatta aldıktan sonra bile üzüm fiyatlarını açıklamıyorlar. Tonlarca üzüm haliyle çiftçinin elinde kalmasın diye tarlalara dağıtılan kasalara doldurmak zorunda kalıyorlar. Zira orada bekleyemez. Hasebiyle biraz firmalara bağımlı bağımlıyız ne yazık ki. Eserimiz bu türlü gidiyor. Ne yazık ki aslında hakkımız olanı alabilmiş değiliz. Bu nedenle aslında taleplerimizi lisana getirdik. En azından 2022 yılı için, hasat için 1 dolar üzümün kilosu için uygun görüldü. Gönül ister ki daha fazla olsun. Zira bizleri kurtarmıyor.
“KATMA KIYMETLİ ÖBÜR ESERLER DE ÜRETMEK İSTİYORUZ”
Şimdi bizim kooperatif olarak emelimiz tabi ki firmalara veriliyor, bu manada firmalara baskıcı güç oluyoruz. Birebir vakitte üyelerimizi örgütlüyoruz. Ancak onun dışında aslında biz kooperatif olarak bu üzümü ne yapabiliriz? Firmalara vermeden de aslında biz kendi tesislerimizi kurup yalnızca şarap değil, katma bedelli eser de yetiştirebiliriz? Bunun da hesabını yapıyoruz. Üzümden elde edilecek pek çok eser var. Üzümün çekirdeği, üzümün yaprağından keza. Tekrar o denli pek çok eser var. Hali hazırda koruk sularımız var. Bunları Ovacık doğal kooperatifine gönderiyoruz. Onlar satışlarını yapıyorlar bizim ismimize. Sirkemizi yapıyoruz mesela. Lakin şimdi bir üretim yerimiz yok, şimdi hakikat düzgün bize bir yer verilmiş değil, tesisimiz olmadığı için çok fazla bir şey yapamıyoruz. O yüzden çok fazla çiftçilerimize işin içine katamıyoruz firmalarla da rekabet edemiyoruz açıkçası O nedenle kooperatife’ takviye çok kıymetli.”
“ÜRETİCİ OLARAK MALİYETLERE ARTIK YETİŞEMİYORUZ”
Toplantı sonrası konuşan üzüm üreticisi Mehmet Ali Şenol şunları söyledi:
“Koruk köyünde üretici olarak çalışıyorum. Meselelerimiz var. Biz üretici olarak maliyetlere yetişemiyoruz. Gübre fiyatları, mazot fiyatları, ilaç fiyatları, hepsi üçer dörder katına çıktı. Lakin bizim üzümümüz hiçbir vakit için kıymet kazanmıyor. Bir de biz ürettiğimiz eseri veriyoruz firmalara. Lakin biz verdiğimiz vakit fiyatı ne oldu ne olmadığını bilmiyoruz. Biz köylü olarak dedik ki 18 lira olsun. Firmalar 14 lira diyor. Bir biçimde mutabakatımız lazım. Hem bizim açımızdan hem onların açısından. Yani süreç bizim lehimize de makûs çalışıyor, onların lehine de makûs çalışmakta. Neden? Bizim için ileriki devirlerde üzümümüz telef olacak. Onlar için de bekledikleri doneleri, dereceleri alamayacaklar. Onun için bir an evvel firmalara sesleniyoruz. Köylümüzün, ‘Köylü milletin efendisidir.’ köylünün sesine kulak versinler. Bu direniş bu halde hoş bir direnişimiz oldu, bunu hoş bir biçimde sonlandıralım.
“ÜRETİMİMİZ ENGELLENMEYE ÇALIŞILIYOR”
Maliyetler çok arttı. Geçen yılki maliyetle bu yılki maliyet ortasında 4 katı fiyat farkı var. Biz bunların altından kalkamıyoruz. Üretici olarak bunlar da firmalar da bizim sesimize kulak versinler ki, vereceklerine inanıyorum. Hoş bir biçimde, uygun bir biçimde hem köylümüz hem üreticilerimiz hakkında hoş şeyler olacağına inanıyorum. Yıl olarak 13 yıldır üreticiyim. Bizim üretimimiz engellenmeye de çalışılıyor. Bir halde nasıl mazot fiyatları, ilaç fiyatları, emekçi fiyatları, geçen yılki personel fiyatları bile 3 katına çıktı. Onun için biz firmalardan daha anlayış bekliyoruz. Onlar çok büyük firmalar. Onlar bize verecekleri 2 lira 3 lira ile makûs bir şey yaşamayacaklar. Fakat bizleri, üreticiyi her vakit düşünsünler. Zira biz bir zinciriz. Onlarla bir arada biz bir zinciriz. Biz üreteceğiz, onlar işleyecekler, satacaklar. Onlar da yanlarında personel çalıştıracak. Yani bir biçimde bir zinciriz bu zincirin halkasını kopartmamak lazım. Kopartmamak içinse hoş bir formda anlaşacağız, kâfi bence köylülerimiz gereken direnci gösterdi. Hepsine teşekkür ediyorum. Herkes ayakta dik durdu. Fakat bundan sonra biz firmalardan rica ediyorum ben kendi adıma artık anlayış göstersinler bu işi sonlandıralım ve hoş bir biçimde bölümümüze başlayalım Koruk köyünde üzüm üreticisi olarak çalışıyorum problemlerimiz var.”
“İLAÇ KIYMETLİ, MAZOT KIYMETLİ, BEŞERE SIKINTI GELİYOR”
Üzüm üreticiyi Nevriye Şenol da durumdan şad olmadıklarını, maliyetlerden ve bilhassa emekçi masraflarından ötürü eza yaşadıklarını lisana getirerek şu tabirleri kullandı:
“Ben ne söyleyeyim? Yapıyorlar gelip vaktinde almıyorlar, fiyat vermiyorlar. Emekçi çalıştırıyoruz. Personelleri bayanları 250 etmişler, erkekleri 300 etmişler. Bence bunlar yanlış kesiyorlar, saat 2’de 1’de üzüm bitiyor. 300’ü alıp gidiyorlar, bayanlar 250 yapmış. Bunlar hepsi yanlış. Bizim 20 dönüm bağımız var. Biz 10- 15 yıldır,16 yıldır buradayız. Eşim emekli oldu, geldik buraya yerleştik. Bayanlar üzümleri kesmeye gidiyorlar. Erkeklerin işi daha güç, ilaç atıyorlar, sürüyorlar, kökünü kazıyorlar. Bayanlar da bir kesmeye gidiyor. Artık bizim köyde iş yok. Ben verilen 14 liralık fiyattan şad değilim. Bir kanun getirdiler, 15 16 verselerdi düzgün olurdu. Beşerler emeğini karşılardı. İlaç paraları çok değerli, mazot kıymetli, akaryakıt değerli. Beşere çok sıkıntı geliyor.”
“ALICI FİRMALAR KENDİ ORTALARINDA FİYAT KONUSUNDA ANLAŞIYORLAR”
Elazığ’da üretilen yöreye has ‘Öküz Gözü’ cinsi üzüm üreticisi Akın Toktaş da üzüm fiyatları konusunda alıcı firmaların kendi ortalarında anlaşarak ortak bir fiyat verdiklerini tabir etti. Toktaş verilen 14 liralık sayının kendilerini kurtarmadığını söz ederek şunları söyledi:
“Üreticiyim, bu üzüm fiyatlarının yeterli olmasını istiyoruz. Ucuz olmasını istemiyoruz, maliyetlerimiz yükseldi. İlaç fiyatları mesela, mazot fiyatları, bunun personelliği bayağı arttı. Üzüm fiyatını ucuza versek içeri gireceğiz, ziyan edeceğiz. Bunun fiyatının da en az 18’den olmasını istiyoruz. Benim yaklaşık yüz dönüm civarı arazim var. Öküz gözü üretimim var. Elazığ yöresinin bilhassa Öküz gözü üzümü meşhurdur. Bizden sepet istediler. Biz fiyatta anlaşmadığımız için vermedik. Bir orta kendi ortalarında fiyat konuşup anlaşıyorlar alıcı firmalar. Benim görüşüm. Bu fiyatın yüksek olmasını istiyoruz. Bu kurallarda fiyatın 18 lira olması gerekiyor. Fiyat 18 lira olursa bizi kurtarır. Ancak bunun altındaki bir fiyat, bize ziyan ettirir. Bize 14 lira teklif ediyorlar. 14 lira maliyetimizin altındaki bir fiyat, çok düşük bir fiyat. Her şey çok kıymetli olmuş. Fiyatta anlaşamama durumunda çoğunluk ne derse, kooperatifteki üreticilerin çoğunluğu ne derse ona nazaran hareket edeceğiz. İnşallah olumlu bir sonuç alacağız.”
“Biz Dambüyük köyüne bağlı Tapanlı mezrasında üzüm üretiyoruz, bağcılıkla uğraşıyoruz. Lakin bağcılıkta artık masraflar gitgide çoğalmaya başladı. Fahiş fiyatlar oldu, mağdur durumdayız. Mazot hakeza o denli, gübre yeniden o denli, ilaçlar hakeza o denli. 10 günde bir ilaç atıyoruz. Bu da bizi kurtarmıyor. Eserden bir şey kazandığımız yok. Bir an önce mutabakat yapılmalı. Üzümler de zati 10 güne kadar kuruyacaklar, durum bu türlü. Biz 16 liradan aşağı olmamalı diyoruz, aşağısı bizi kurtarmıyor. Esasen bir de unlu bit hastalığı çıktı, bu iş yeterlice çığırından çıktı. Her hafta ilaç atıyoruz. Benim bu yıl 15-20 bin liralık bir giderim oldu. 14 lira bizi kurtarmıyor şu anda. 16’dan daha fazla da istiyoruz fakat firmalar vermek istemiyorlar. Elazığ’da bölgeye bakan 3 firma var ve bu firmalar monopolleşmiş. Daha evvelce güzel makus bir örgütlenme yaptık; ondan evvel fiyatlar daha düşüktü.”