ESRA IŞIK PERVAN
Trabzon hasırı ören bayanlar, emeklerinin karşılığını alamadıkları için grev başlattı. 12 yaşından itibaren hasır bilezik dokuyan Güllü Ak, enflasyona nazaran artırım talep ettiklerini söyledi ve “Biz yıllardır ucuz paralara çalışıyoruz; ne sigortamız var, ne bir teminatımız var, ne de bir yere kaydımız var. Kuyumcular istedikleri üzere paralarını alıyorlar, karlarını yapıyorlar. Bir altının gramını biz çok ucuza dokuyoruz” dedi.
Akçaabat‘ta yaşayan Selma Sevim, “Emeğimizi çok ağır kaidelerde yapıyoruz çok ağır koşullar emeğimizin hakkını alamıyoruz şikayetçiyiz” diye konuştu. Hiçbir teminatlarının olmadığını söyleyen Leyla Öztürk ise, “Leyla bu pasaja giremez diye tehditler alıyorum ve mesleğimi çok severek yaptığı mesleği üzülerek söylüyorum yapmak istemiyorum” diye konuştu.
“EMEĞİMİZİ ÇOK AĞIR KAİDELER ALTINDA YAPIYORUZ”
Sorunlarını lisana getiren bir metne 200 imza topladıklarını söz eden Selma Sevim, şunları söyledi:
“Trabzon hasırı dokumaktayız. Mesleğimiz bu bizim. Emeğimizin karşılığını vermedikleri için arkadaşlarımızla birlikte grev başlattık. Emeğimizi çok ağır kaidelerde yapıyoruz, çok ağır koşullar; emeğimizin hakkını alamıyoruz şikayetçiyiz. Dilekçe yazdık, esnaflar odasına getirdik; hasır örücüleri olarak. Üç defa toplantı yaptılar ve sonuçlandıramadılar.
Pes etmeyeceğiz. 200 tane imza topladım. Küme başkanı olarak tüm örücü kümesi arkamdadır. Sıkıntılarımız çok fazla. Zira hiç bunu yapan kesim zati daima bayan kesin, erkeklerden birkaç tane vardır içimizde. Bizler ne kadar fazla dokursak, emeğimizin karşılığını alamıyoruz sonuçta. Çok zahmet isteyen bir iş. Komşularımız mesela bizim elimizde yaparken görüyorlar üste para verelim bırakın diyorlar yani bu derece artık mesleğe bitirmeye başladılar.”
“BİZ BU MESLEKTEN EKMEK YEDİK ÇOCUKLARIMIZI OKUTTUK”
12 yaşından itibaren hasır bilezik dokuyan Güllü Ak ise enflasyona nazaran artırım talep ettiklerini söyleyerek konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Trabzon hasırı bizim elimizin mesleği. Biz öteki meslek yapmadık. Esasen okuldan çıkan bu mesleği yaptık. Biz yıllardır bu ucuz paralara çalışıyoruz; ne sigortamız var, ne bir garantimiz var, ne de bir yere kaydımız var. Ucuz ucuz, kuyumcular istedikleri üzere paralarını alıyorlar, karlarını yapıyorlar. Bir altının gramını biz çok ucuza dokuyoruz. 7 milyona (7 liraya) dokuyoruz, altının gramını. Satılmaya gidince bir sürü para alıyor, bir sürü kar alıyorlar.
Biz kendi emeğimizi istiyoruz. Onlar da kazansın biz de kazanalım: Yıllardır buradan biz ekmek yedik. Çocuklarımızı okuttuk, eşlerimize takviye olduk, yardımcı olduk. Fakat gözlerimiz gitti, sıhhatimiz gitti. Şu anda biz bu enflasyona nazaran artırım istediğimiz halde bizi adam yerine koymadılar. Hala kendi dediklerini yapmak istiyor emeğimizin karşılığını vermemek için direniyorlar. Bizi tehditlerle düşürdüler artık. Şu anda burada olan bize takviye olanlar hiçbiri tel almıyor. Grevde oldukları için de daha da tel vermemekle tehdit ediyorlar. Değerli değil. Biz ona da razıyız artık. Zira daha artık son noktaya geldik. Ne çocuğumuzu sevebildik, bu yaşımıza kadar; ne parka getirebildik, lakin biz buradayız. Biz öbür örücülere de sesleniyoruz. Bizim sesimizi duysunlar biz bu kalabalıkla bu işi halledeceğiz biz haklıyız kazanacağız. Aslında davamız da devam edersek, bizi birebir Trabzon etrafında kim hasır bilezik dokuyorsa buradan onlara çağrımdır. Gelsinler bize dayanak olsunlar.”
“BİZ ÖRMEZSEK ONLARDA KAZANAMAZ “
Bedriye Berberoğlu ise eski örücülerden olduğunu söz ederek, “40 yıldır bu işi yapıyorum. Eski örücülerdenim. Fakat dediğiniz üzere ne gecemiz vardır, ne bayramımız, ne de seyranımız. Yani onun için bizim hakkımızı versinler. Onlarda kendi haklarını istesinler alsınlar biz kimseye karşı değiliz emeğimizin hakkını istiyoruz biz örmezsek onlar da kazanamaz veremez yapamaz onun için emeğimizin hakkını istiyoruz. Biz örmesek onlar da kazanamaz” dedi.
“BU DAVA KEMAL SUNAL’IN FAŞO AĞA DAVASINA DÖNMÜŞTÜR”
“Her gün kapımıza milyon dolarlık otomobillerle farklı farklı otomobillerle gelip tel bırakıyorlar. Bir de biz işçilere, küçümseyerek; ‘Sizler de kimsiniz’ diyerek aşağılayıcı sözler kullanıyorlar. Biz bu sözleri hak etmiyoruz. Bu işçilerin ördüğü bileziklerle hasır ekiplerle o koltuklara oturuyorlar o oturdukları koltukları biz işçilere borçlular. Biz bu aşağılayıcı sözleri hak etmiyoruz, kabul etmiyoruz da herkesin berbat kelam sahibinindir. Biz sabahlara kadar örüyoruz emeğinizin karşılığını da alamıyoruz ve bu dava Kemal Sunal’ın sinemasındaki Faşo Ağa davasında dönmüştür.”
“BÖYLE GİDERSE 10 YIL SONRA ÖRÜCÜ BULAMAYACAKLAR”
33 yıldır bu mesleği yapan ve haklarını alamazlarsa kuyumcuların 10 yıl sonra örücü bulamayacaklarını söyleyen Leyla Öztürk şunları belirtti:
“Yıllardır bu meslekle uğraşıyorum 33 yıldır emek sarf ettim. Hepsinde teker teker haklarım var. Maalesef hakkımın karşılığını alamadım ve şu an ‘Leyla bu pasaja giremez’ diye tehditler alıyorum ve mesleğimi çok severek yaptığım mesleği üzülerek söylüyorum yapmak istemiyorum. Bu saatten sonra greve devam diyorum, arkadaşlarımı sonuna kadar destekliyorum sonuna kadar ardındayım. Ben bu insanların dilekleri ile yola çıktım, onların sıkıntılarını dinleyerek çıktım. Geçen sene tekrar bu türlü bir şey olmuştu, onları lisana getirmeye çalıştım, lakin çok üzüldüm. Her vakit örücünün yanındayım. 10 yıl sonra hiçbir örücüyü bulamayacaksınız, örücülerinize kıymet verin diye bunu lisana getirmeye çalıştım. Lakin beni hiçbir vakit kale almadılar.”
“BU MESLEĞİ YAPARAK EŞİME YARDIMCI OLUYORUM”
Bu mesleğin güç bir meslek olduğundan bahseden Soner Uğurlu ise kendisinin bile bu mesleği yaparken zorlandığını tabir ederek şunları söyledi:
“40 yaşındayım. Çabucak çabucak 20 yıldan beri ben de örüyorum. Eşime yardımcı oluyorum daha doğrusu. Bir erkek olarak bu meslek bu hasır bilezik örme mesleği hayli kolay değil. İkinci bir şey olarak, bu gerimizde gördüğünüz beşerler hariç daha yüzlercesi var. Bu yalnızca görünen bir kısmı lisana getirdiğimiz bu, sabahlara kadar ördüğümüz bu hakkımızı alamamamızın sebebidir bu. Benim eşim 2 gün evvel bu grev için kuyumcuya tel iade etmeye gittiğinde o kişinin eşime, ‘siz korkmuyor musunuz’ sözü altında çok şeyler aranır açıkçası. Ne eşim bana vakit ayırabiliyor, bu meslek altında; ne ben eşime çocuklarıma. Burada herkes olduğu surece eşlerine çocuklarına karşı şu anda birçok insan tahminen de bu parkı daha yeni görüyordur açıkçası. Bu emeğimizin karşılığını alamadığımız için çoğunlukla isyan etmek durumunda kalıyoruz. Ben bir erkek olarak zorlanıyorsan bayanları düşünemiyorum haklıyız yani davamızda sonuna kadar haklıyız.”
“BİZ İŞİMİZİ KİMSEYE VERMEK İSTEMİYORUZ”
Emriye Ulusoy, “Bu sanat 500 yıllık sanat. Rumların vaktinden, Osmanlı Devleti’nin vaktinden kalma. Bu patenti vilayet dışına çıkartmaya kalktılar. 2004’te Trabzon hasırı olarak patent aldık. Bu işimizi kimseye vermek istemiyoruz” dedi. Esra Aslan ise öteki vilayetlerde Trabzon hasırı kurslarının açılmasına karşı olduğunu belirterek şöyle konuştu:
“Belki de benden sonra öğrenecek olan da yoktur bu bilezikleri. Arkadaşlarım kadar uzun müddettir örmüyorum bu bileziği. Lakin arkadaşlarımın talepleri şunlar. Burada da kuyumcuların dediği üzere 20 kişi değil 200 kişinin imzası vardır. Kimse kimseyi kandırmaya çalışmasın. Bizim talebimiz, sigortamız yok bir garantimiz yok gitsek hiçbir hak talep edemiyoruz; bunu da biliyoruz ancak biz çifteleri bıraktığımız anda kuyumcuların da iş yapamayacağını çok düzgün biliyoruz. Bizim talebimiz şu anda, altının gramı yalnızca 20 lira örmek istiyoruz. Hakkımızı alalım ve Trabzon hasırının dışarıda katiyetle kursların açılmasını istemiyoruz bu Trabzon hasırıysa Trabzon’da kalması gerekiyor.”
Derya Bayır ise “Otizmli kızım olduğu halde sabahlara kadar onunla birlikte yapıyorum, annem babam hasta olduğu vakit Giresun’a gidip ziyaret edemiyorum. Zira sipariş gününde gidecek, bir gün gezmeye gittim siparişimi istediler. Ben Giresun’dan gelene kadar otomobilde dokuyup geldim, o siparişi yetiştirmek için. Bana demediler ki emeğinin karşılığı, ‘sen oradan geldiğinde ördün, sana şu fazlalığı verelim’ diyen olmadı” dedi.
“MAKUL BİR FİYATTA ANLAŞMAK İSTİYORUZ”
Hasır dokumacıları son olarak taleplerinin karşılanmadığı takdirde dernek kurarak Trabzon hasırı kurslarının açılmasına mani olacaklarını belirterek şunları söylediler:
“5 kol bileziği 250 lira alıyorduk. Bu greve kalkmadan evvel, bu grevi duyunca 350’ye 450’ye çıkartan kuyumcular var. Kendi ortalarında toplantı yaptılar. Bunu 300’ün düzeyine çektiler ve biz hala daha 300 liraya bunu örerken dışarıya, bunun gramını mesela 22 ayağı da 34 gram bunun taşı ile tokası ile birlikte 37- 38 gramı bulurken, adama bunu 900’den 1000 liradan çarpıp da satarken, bize verdikleri yalnızca 300 lira. Bu da 19 kol diyelim en kolay örneği 19 kol şu ana kadar herkes bilir, geniş bilezik ören herkes bilir, 19 kola aldığı en fazla 450 liraydı 450 liraya örülen bir örgü en çok işçiliğini biz yapıp deyip de kuyumcuların bizi yani küçük görmesini istemiyoruz biz makul bir fiyatta anlaşalım hem onların işlerini görsünler hem biz işimizi görelim. Kuyumcular şayet bu isteklerimizi kabul etmezse derneği kurup bütün örücüleri dernek çatısı altında toparlayıp hiçbir biçimde ne hasırı ördürüp ne de kurs açmalarına müsaade vermeyeceğiz ve daima birlikte birbirimizi destekliyoruz.”