80’li yılların başlarında “uzaylılar nitekim var mı?” sorusunun karşılığını kanlı canlı olarak gözleriyle gören bir çocuk vardı. İsmi Elliot’tı.
Elliot yalnız bir çocuktu. Ailesi boşanmıştı. Her ne kadar kardeşleri ve annesi ile bir arada yaşıyor olsa da içe kapanık, duygusal ve tahminen de hayalperest birisiydi. Öte yandan şimdi küçük bir çocuk olduğu için ağabeyi ve arkadaşları tarafından dışlanıyor, büyüklerin ortasında kendisi için bir yer bulamıyordu..
Ancak bu durumun getirdiği yalnızlık duygusu bozulmak üzereydi.
E.T Neden Bu Kadar Uygun ?
Meraklı dünya dışı varlıkların gezegenimizi incelemek için ziyaret ettiği sıra yaşanan bir aksaklık, içlerinden birinin burada kalmasına yol açar. Milyonlarca ışık yılı uzaklıktan gelen bu canlılar telaşla kendi meskenlerine geri dönerken dünyada kalan dostları da başının devasına bakmak zorundadır. Sıradışı bir durum olduğu için hükümetin bâtın üniteleri olaya el koyar ve bölgeyi araştırmak üzere gruplarını gönderir. Devayı ormanın derinliklerine kaçmakta gören gizemli yaratık, Elliot ile kuracağı dostluğun temelini bu formda atacaktır.
Baktığınız vakit iki taraf da yapayalnızdır.
Birisi konutundan milyonlarca ışık yılı uzaklıkta, hiç bilmediği bir yerin yabancısı olurken, oburu ise şahsen inanç duyduğu konutun içerisinde fakat kendisine inanmayan aile bireyleri, baba figürü eksikliğinden kalma boşluk ve gibisi nedenlerle yaşadığı yerin yabancısıdır. Sonuç olarak Elliot ve gizemli dostu ortak bir hüznü taşıyan yapayalnız varlıklardır.
Usta direktör Steven Spielberg ün imzasını taşıyan 1982 çıkışlı E.T sineması, bilim kurgu dünyasına yeni bir bakış açısı getirmiştir. Bir uzaylı ile dünyalı bir çocuğun ortasındaki bağı, alışık olduğumuz üsluptan öte öbür bir gözle görmemizi sağlar. E.T, hem bilim kurgudur, hem macera hem de gizemdir ancak en çok da romantizmdir. Klişe bilim kurgu sinemalarının tersine ne Elliot E.T’yi öldürmeye kalkışır, ne de E.T. Elliot’ı yemeye..
Bu noktada alınması gereken en hoş ileti çocuk olmanın bu hayattaki hiçbir şeye benzemediğidir.
Filmin hikayesi kısaca bu olanların sonrasında hükümet casuslarından saklanmak ve bir an evvel E.T’yi konutuna göndermektir. Senaryoya baktığınız vakit o denli ahım şahım olmadığını rahatlıkla fark edebilirsiniz. Hatta zaman-zaman sıkıcı bi hal bile aldığı olmuştur lakin E.T’yi E.T yapan en temel disiplin büyüyüp kocaman adam olmuş insanları yaklaşık 2 saat süren bir vakit zarfında çocukluğuna götürmesidir.
Henry Thomas Performansı ve Elliott Karakteri
Aslına bakarsanız tüm bunlar Spielberg’ün çoklukla kullandığı bir tekniktir. Sinemanın güya bir çocuğun gözlerinden çekilmiş üzere olduğunu görürsünüz. Yetişkinlere yönelik sahneler epeyce azdır. Sinemanın büyük bir kısmını çocuklar oluşturur. Bu da Spielberg’e “çocuk sinemaları çekiyor” diyen insanların ortaya çıkmasına neden olmuştur ki bana nazaran katiyen yanlış bir fikirdir. Zira bunların her biri o muazzam dünyaya çarçabuk girmemizi sağlar.
E.T sineması her ne kadar Spielberg’ün izlerini taşıyan bir üretim olsa da sinemanın başrolü Elliot’ın yani Henry Thomas’ın performansı da göz gerisi edilemeyecek kadar güzeldir. Oyuncu seçimlerinde Spielberg’ün hayli zorlandığı anlatılır. Ardından yakın arkadaşı kendisine Henry Thomas’ı önerir lakin Spielberg daha öncesinde yapmadığı bir şey yapar. Henry Thomas’ın senaryodan bir sahneyi canlandırmasını yahut bir repliği okumasını istemek yerine bir sahneden bahseder. Bu sahnede E.T’nin devlet casusları tarafından alınacağını söylenir ve Elliot da ne kıymetine olursa olsun bu casuslara karşı çıkacaktır.
Henry Thomas anlatılan bu sahneyi doğaçlama oynayacaktır.
Nitekim yapılan bu rastgele denemede harikulade bir performans ile karşı karşıya kalan Spielberg, hiç düşünmeden küçük dostumuzu takıma alır.
E.T.’nin İçindeki İnsanlar
80’li yıllardaki sinema dalı kuşkusuz şimdiki üzere imkanlara sahip değildi. Artık görsel efektler sayesinde çabucak hemen herşey ekranlara yansıtılabiliyor. Fakat o yıllarda bu şekil işler yapabilmek hayli zordu denilebilir.
Evet.. E.T den bahsediyorum. Daha doğrusu kuklasından.
Gerçi tam olarak bu bir kukla mı onu da söylemek sıkıntı.
Gördüğünüz bu fotoğraftaki takım E.T’ye sinema boyunca hayat veren beşerler sevgili arkadaşlar. Toplamda 3 şahıstan oluşan bu takımda Tamara de Treaux ve Pat Bilon isimli iki cüce oyuncu ve 12 yaşındaki doğuştan bacakları olmayan Matthew DeMeritt var.
E.T kuklası yapıldıktan sonra bilhassa E.T’nin ellerine kıymet veren Spielberg’ün farklı bir takım ile yalnızca bu işin üzerine ağırlaştığı anlatılır. İçine girecek insanların görünmemesi açısından dikiş yerleri epeyce saklı tutulur, sinema esnasında kamera açıları da bu doğrultuda ilerler ve en nihayetinde sinemada gördüğümüz gerçekçi görünüm (dönemine göre) sağlanmış olur. Ayrıyeten sinemada E.T’nin sarhoş olduğu sahneler çekilirken E.T’nin içerisinde Matthew DeMeritt yer almıştır.
E.T. Star Wars Filminde
Hiç elbet dünya çapında ünlü bir direktör olduğunuzda ve yaptığınız işlerin neredeyse tamamı yeniden dünya çapında iz bırakan işlerse etrafınızda ona nazaran şekillenir demek sanırım yanlış bir tespit olmaz.
Zira meşhur Star Wars sinemalarından tanıdığımız usta direktör George Lucas ve Steven Spielberg ikilisi dostluklarını beyaz perdeye aktaran ender yönetmenlerdendir.
E.T sinemasının cadılar bayramı sahnesinde Yoda kostümü giymiş birinin geçtiği bir sahne vardır. Bu sahnede E.T, Yoda’yı kendi ırkına benzetmiş olacak ki peşinden “Home, home, home..” diye koşmaya başlar. Zira yazının başlarında söylediğim üzere E.T’nin en temel gayesi bir an evvel meskene dönmektir. Bu sebeple geldiği yere kıyasla büsbütün yabancısı olduğu bu topraklarda tanıdık bir yüz görmek kendisi bir anlık da olsa umutlandırır. Epey tatlı olan ve bir o kadar da izleyici tebessüm ettiren bu sahne George Lucas’ın da gülmesini sağlamıştır.. ki birebir formda 1999 yılında çektiği Star Wars The Phantom Menace sinemasında bu latifeyi unutmadığını gösterir. Kraliçenin Senatoda yaptığı konuşma sırasında sol alt köşede E.T’yi görebiliriz.
Daha doğrusu E.T’leri…
Yerli E.T. Sineması Badi
E.T’nin dünya çapında yakaladığı bu muvaffakiyetten Yeşilçam da nasiplenir. Biliyorum kulağa biraz garip geliyor ama E.T’nin hakikaten de bir Türk versiyonu var.
Adı Badi!
Yönetmen koltuğunda Zafer Par’ın oturduğu, yapımcılığını ise Şerif Gören’in üstlendiği Badi sineması temel olarak E.T’nin birebir aynısıdır.
Elbette kostüm dizaynları, oyunculuklar, sahneler vesaireler orjinal E.T sineması ile kıyaslanamaz lakin her şeyden önce 80’li yıllardan bahsediyoruz. E.T sineması 1982 yılında sinemalardaki yerini alırken bizim Badi ise çabucak 1 yıl sonra, 1983 yılında sinema severlerle buluşmuş.
Ve E.T’nin varsayımı bütçesi 10 milyon dolar. Bu bütçe sıradan bir Türk sineması için şimdilerde bile uçuk bir sayı. Öte yandan o yıllarda Cüneyt Arkın, Kemal Sunal, Şener Şen ve gibisi üzere usta isimlerin sinemaları varken, Badi isminde bu türlü bir işe kalkışmak nitekim büyük cüret. En nihayetinde orjinal E.T sinemasını dahi çocuk sineması diye eleştiren, görsel dizaynları ile alay eden, dalga geçen bir güruh da var. Bizim Badi’ye neler neler derler artık gerisini siz düşünün.
Speilberg’ün Grubu ile İletişimi
Spielberg isimli belgeseli izlediyseniz yahut hakkında birkaç yazı okuduysanız kendisinin çocuklara karşı olan tavrını fark etmişsinizdir. Kendisi çektiği tüm sinemalarda bilhassa çocuk oyunculara karşı farklı bir ihtimam gösterir.
E.T’nin çekimleri hakkında söylenen anılara nazaran Spielberg, sinemanın cadılar bayramı sahnesini tüm gün boyunca yaşlı bir bayan kostümü üzerindeyken çekmiştir. Gaye grubu ile bir bağ kurabilmek ve elbette ki çocukların o atmosferi yakalamasını sağlamaktır.
Sonra sinemanın senaryosunu yazan Melissa Mathison’ın hikayesine neredeyse hiç müdahale etmemiş bu da sinema tarihindeki en güzel direktör ve senarist iş birliği olma sıfatını getirmiştir. Zira olağan koşullarda yazılan birden fazla senaryolar bir çok kere revize edilir ve direktörün yaptığı müdahaleler ile son hâline ulaşır. Lakin Spielberg bu senaryonun birinci taslağını okuduktan sonra, hayatı boyunca okuduğu en düzgün senaryo olduğunu itiraf etmiş ve hiç bir değişiklik yapılmadan birinci taslağa bağlı kalınmıştır diyelim ve kısaca E.T sinemasının oyun kesimine açtığı devasa yaradan da bahsederek yazımızı sonlandıralım.
Oyun Kesimini Çökerten Oyun E.T
Amerikan Sinema Enstitüsü’nün hazırladığı tüm vakitlerin en güzel 100 Amerikan sinemasında 25. sırada yer alan, 1994 yılında kültürel, tarihi ve estetik olarak değerli sinemalar ortasına seçilen ve Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Sinema Arşivinde koruma edilen E.T. ne yazık ki oyun kesiminde hayli utanç veren bir yapıya sahiptir.
Oyun kesiminin en bilinen firmalarından birisi olan Atari, E.T’nin tüm oyun haklarını satın alır. Lakin kelam konusu firmanın yanıldığı bir nokta vardır o da oyunun ismi sayesinde her halükarda satılacağını istikametindedir. Sinema çok popülerdir, oyunun da tıpkı halde tanınan olacağı düşünülür. Bu sebeple Noel’e kadar yetiştirilmesi için Howard Scott Warshaw’a emanet edilir. Lakin Howard’ın bu oyunu bitirmesi için verilen mühlet yalnızca 5 haftadır.
Binbir zorluk ve baskı ile geliştirilen oyun en nihayetinde piyasaya sürülür. Toplamda 5 milyon kartuş üretilir, reklamlar yapılır, zira herkesin bu oyunu oynayacağı düşünülür. Oyun yaklaşık 800 milyon dolar hasılat eden bir sinemanın uyarlamasıdır. Nasıl berbat bir oyun olabilir ki?
Ama 5 milyon üretilen kartuşlardan yalnızca 1.5 milyon satılır, satılanların da birçok iade edilir. Büyük bir hayal kırıklığı kelam mevzusudur.
Oyun beklenmedik bir reaksiyon ile karşılaştığı ve iadeler de konu bahis olduğu için Atari tarafından boş bir yere gömülür. Bu olay 1983 oyun krizinin temel sebeplerinden birisi olarak görülürken Atari bahsi geçen gömülme işini palavralar. Ancak yıllar sonra bir gazeteci tarafından tüm gerçekler açığa çıkarılır ve gömüt bulunur.
E.T sinema dünyasının unutulmaz isimlerinden birisi olduğu kadar, yaşanan bu olay yüzünden oyun dünyası içinde bir kara lekedir.
Final
Velhasıl kelam, Spielberg’ün içindeki çocuğu sinemaya yansıtarak bilim kurgu dünyasında bir çığır açtığı E.T, hiç elbet yıllar sonrasında bile yüzümüzde tebessüm ettiren bir imal olarak karşımıza çıkıyor. Artık insanlara böylesine dokunabilen sinemalar yok ya da kim bilir tahminen de biz biraz fazla büyümüşüzdür diyelim yazımızı burada bitirelim.
Bu yazıyı çabucak aşağıdan görüntü olarak da izleyebilirsiniz.
Kendinize düzgün bakın, sağlıcakla kalın.
Kaynaklar;
//filmloverss.com/e-t-the-extra-terrestrial-hakkinda-mutlaka-bilinmesi-gereken-15-detay/
//tr.wikipedia.org/wiki/Badi_(film)
//tr.wikipedia.org/wiki/E.T.
