Kumkapı Fransız Koleji’nde ve İstanbul Erkek Lisesi’nde orta tahsil gören Pertev Naili Boratav, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmını (1930) bitirdikten sonra, tıpkı fakülteye bağlı Türkiyat Enstitüsü’nde iki yıl asistan olarak çalıştı. Pekala, Pertev Naili Boratav kimdir? Pertev Naili Boratav kaç yaşındaydı, nereli? Pertev Naili Boratav yapıtları neler? Pertev Naili Boratav hayatı ve biyografisi nedir? İşte ayrıntılar haberimizde…
PERTEV NAİLİ BORATAV KİMDİR?
Pertev Naili Boratav (asıl ismi Mustafa Pertev, d. 2 Eylül 1907, Darıdere [bugün Zlatograd, Bulgaristan] – ö. 16 Mart 1998, Paris, Fransa), Türk halkbilimcisi, halk edebiyatı ve folklor araştırmacısı.
Boratav, 1907 yılında Gümülcine’nin Darıdere ilçesinde doğmuştur. Babası kaymakam olduğu için çok yer değiştirirler. İlkokulu Bolu’nun ilçesi Mudurnu’da bitirir. Bu mühlet içinde en fazla Mudurnu’da hayatı geçtiği için kendini Mudurnulu olarak tanımlamıştır. Annesiyle olan münasebet yapısının daha sonra yapacağı çalışmaların birinci adımını oluşturduğu görülür. Bu devirde annesi anlattığı masallarla Boratav’ın folklora yönelmesinde tesirli olduğu üzere, sonraları masallar üzerine çalışırken onun özel değere sahip masal kaynağını oluşturur. İlkokulu bitirdikten sonra 1919 yılında İstanbul’a giden Boratav, orta tahsilini Kumkapı Fransız Koleji’nde (1919-1924) Gelenbevi ve İstanbul Lisesi’ni (1924-1927) tamamlar. 1926-27 yılında İstanbul Lisesi’nde sosyoloji dersinde Hilmi Ziya Ülken’in öğrencisi olmasının, kendisinin hem sonra edebiyat Fakültesine gitmesinde hem de Halkbilimi araştırmalarına ilgi duymasında tesirli olduğunu tabir eder. Gerçekten, bu bahisteki kararını hocası Ülken ile konuşması, onun birinci araştırmasını gerçekleştirmesine yol açar. Kelam konusu çalışmayı, her yıl tatilini geçirdiği babasının kaymakamlık yaptığı Mudurnu’da, yerlilerin ağzından çeşitli halk edebiyatı metinleri derleyerek gerçekleştirir.
Boratav, 1930’da Dârülfünûn İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ile Yüksek Muallim Mektebi’ni bitirerek Fuad Köprülü’nün asistanı olarak çalışmaya başladı.
1941’de Halk Öyküleri ve Halk Hikâyeciliği teziyle doçent oldu, 1948’de profesörlüğe yükseldi. 1948’de lideri olduğu Halk Edebiyatı Kürsüsü CHP iktidarınca komünizmi yaydığı gerekçesiyle kapatıldıktan sonra yurt dışına gitti.
ABD, Almanya ve Fransa’da çalıştı. 1940’lı yıllarda Behice Boran’ın Yurt ve Dünya mecmuasını yönetti. Stanford Üniversitesi Türkiye kısmını kurdu. Paris’te vefatına kadar CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique)’de çalıştı. 1998’de Paris’te öldü.
Türk halk edebiyatı araştırmaları öncüsü Pertev Naili Boratav 2000 masal, 40 halk kıssası, çocuk oyunları, türküler, tiyatrolar, müzikler, fıkralar, şiirlerden meydana gelen varlıklı bir arşiv kurdu. CNRS, Sedat Simavi, TC Kültür Bakanlığı mükafatları almıştır.
Pertev Naili Boratav, Türk kültürünün kaynakları ortasında en başta halk edebiyatının geldiğine inanıyordu. Anadolu halk kültürü araştırmalarına, aşık geleneğine yöneldi. Babasının kaymakam olması sebebiyle çocukluk ve gençlik periyodu Mudurnu’da geçmiştir. Birinci edebi çalışmalarına da burada başlamıştır. Bolu Mudurnu’da Köroğlu destanı üzere hususlarda araştırmalar yapmış tez vermiştir. Nerelisin diye soranlara ‘insanın memleketi doğduğu yer değil çocukluğunun geçtiği yerdir’ diyerek Mudurnu’yu memleketi olarak saymıştır. Halihazırda Mudurnu’da Pertev Naili Boratav kültür konutu varlığını korumaktadır.
ESERLERİ
Gökoğlu Destanı, 1931, 2003
Folklor ve Edebiyat I, 1939, 1991
Bey Böyrek Kıssasına İlişkin Metinler, 1939
Halk Edebiyatı Dersleri, 1943, 2000
İzahlı Halk Şiiri antolojisi, 1946, 2000
Folklor ve Edebiyat II, 1954, 1991
Halk Kıssaları ve Halk Hikayeciliği,1946, 2002
Typen Türkischer Volsmarchen, 1953
Zaman Vakit İçinde, 1958, 1992
Le Tekerleme, 1963, 2000
Az Gittik, Uz Gittik, 1969, 1992
100 Soruda Türk Folkloru, 1973, 2003
Nasreddin Hoca, 1996
Pertev Naili Boratav, 100 Soruda Türk Folkloru, K Kitaplığı, İstanbul 2003