Salgının denetim edilmesi için periyot devir girilen karantina süreçleri tüm insanların tahminen de en tahammülsüz olduğu “engellenme” hissiyle yüzleşmek zorunda bıraktı hepimizi. Gündelik hayat rutinimizde olan en kolay aksiyonlar bile yasak kategorisine girdi. Meskende bir arada yaşadığımız beşerlerle hiç olmadığı kadar iç içe olduk, yalnız yaşıyorsak hiç olmadığı kadar yalnız kaldık. Uyuşmazlıklar, tartışmalar, tahammülsüzlükler arttı. Sıkıntı giden münasebetler, anlaşamadığı halde ortak ömür sürdürmeye çalışan bireyler için pandeminin zorlayıcılığı çok daha fazla oldu. Bu da aslında öteki tüm yaşanılan zorlanmalar kadar olağan. Tüm beşerler için süreç farklı, yeni bir dinamik oluşturmayı mecbur kıldı. Kişilerarası uyuşmazlıklar için tahlil bulmak mecburî hale geldi. Bu nedenle aslında bu süreci, öncelikli olarak kendi hislerini anlamak ve manalandırmak, sağlıklı tabir etmenin yolunu bulmak, sonrasında bir arada hayatı paylaştığımız insanların farklı durumlara karşı verdiği reaksiyonları öğrenmek, uzlaşma yoluna gitmek için bir fırsat olarak görmek, şahsî sonlar konusunu daha güzel anlamak ve netleştirmek ismine bir fırsat olarak kıymetlendirmek gerek. Uyuşmazlıklardan kaçınmak ya da tahlil bulmak ismine kendi hislerimizi net bir halde manalandırmak, üzerine düşünmek ve his lisanı ile suçlayıcı olmadan tabir etmek sorun ve tartışmaların büyümesini önleyecektir.
Kişilerarası problemler için:
- Bu sürecin güçlü bir süreç olduğunu, pandeminin yarattığı engellenme hissinin de problemleri arttıracağını unutmayın.
- Konut içinde çok zorlandığınızda, çatışmalar arttığında mesken içerisinde farklı alanlarda vakit geçirip sorun yaşadığınız şahısla bir mühlet birbirinizden uzak kalmaya çalışın.
- Kişilerarası çatışmalarda reaksiyon vermeden evvel durup düşünün. Bir mühlet mola alıp, ne hissedip ne düşündüğünüze odaklanın, anlamlandırdıktan sonra söz edin.
- “sen” lisanı yerine “ben” lisanı ile; “……. davranışın bana ………. hissettiriyor, …….. muhtaçlık duyuyorum” biçiminde his ve niyetlerinizi tabir etmeye çalışın.
- Karşı tarafı dinleyin. Onun his ve kanılarına kulak verin.
- Konut içinde yapılacak ferdi ve küme halinde yeni ve değişik aktiviteler yaratın.
Eşimize, çocuğumuza, kendimize sağlıklı hudutlar oluşturduğumuz, salgın ve karantina sürecinin yarattığı hisleri paylaşıp, uzlaşma temelli bir bağlantı lisanı geliştirdiğimizde karantinanın bir felaket olmasını önleyebiliriz.
Tüm bu süreci en sağlıklı biçimde geçirmek ismine dikkat etmemiz gerekenleri şöyle özetleyebiliriz;
- Bahis ile ilgili toplumsal etrafınızla konuşurken yalnızca negatif telaffuzlarla birbirinizi korkutmaktan kaçının.
- Umursamaz olmak ya da çok telaşlı, umutsuz, depresif olmak yerine gerçekçi bir perspektif oluşturmaya çalışın.
- Çocuklarınızın da bu periyotta korkulu olacağını unutmayın. Yaşına uygun kısa ve öz bilgilerle sorularını cevaplayın. Ona yönelik çok kısıtlayıcı davranışlarınızın onu çok daha korkutacaktır. Dinleyin, oyunlarla bağlantınızı güçlendirin.
- Toplumsal izolasyonla bir arada meskende çalışma sistemine geçmek, günlerce konutta kalıyor olmak uyku ve yemek sisteminizi bozmak için çok elverişli bir ortam yaratır, yapmayın. Her gün günlük rutininiz gibisi hazırlanın ve günü o denli geçirin.
- Konutta aile ile geçirilen vaktin artması aslında birçok fırsatı da beraberinde getirir. Aile olarak bağlantınızı güçlendirmek, yeni alışkanlıklar geliştirmek ve bağlarınızı güçlendirmek ismine bu süreci değerlendirin.
- Bir hobi edinin, varsa yeni bir tane daha edinebilir ya da mevcut hobinizi geliştirebilirsiniz.
- Kaygınızla ilgili fikir değiştirme idmanları yapın. Korkuya bağlı oluşturduğunuz niyetlerinizi rasyonel bir gözle değerlendirmeye çalışın.
- Yazmanın gücünden faydalanın. Ağır tasa yaşadığınızda his ve fikirlerinizi yazmak hem rahatlatacak hem de farklı bir perspektiften bakmanızı kolaylaştıracaktır.
- Nefes antrenmanları, yoga, meditasyon bu süreçte dertle baş etmenize çok yardımcı olacaktır.
- Toplumsal dayanağın kıymetini unutmayın. Telefon, toplumsal medya kanalları, imajlı konuşma üzere prosedürlerle sevdiklerinizle tertipli irtibatınızı sürdürün.
- Yalnız yaşayan yakınlarınızla manzaralı konuşmalarla kesinlikle irtibatınızı sürdürün.
- Kaygınızla baş edemediğinizi hissediyor, işlevselliğinizde bozulma gözlemliyorsanız telefon ya da e-mail yolu ile bir uzmanla irtibata geçip takviye alma sistemlerinizi kararlaştırın.
Covid-19 salgınını toplumsal bir travma olarak düşündüğümüzde uzun vadede travma sonrası gerilim yansıları, dertli niyetler, takıntılı davranışlar, depresif his durumları beklediğimiz ruhsal zorlanmalar ortasında. Bir gün ‘evet salgın bitti eski hayatımıza dönebiliriz’ desek dahi, bir süre adaptasyon sorunu yaşayıp çekimser kalmaya devam edecek kişi sayısının hiç de az olacağını düşünmüyoruz.
YAZI: Uzman Psikolog Sena Sivri