İzmir‘de bulunan, karanfilgiller familyasına ilişkin, kuşağı kritik seviyede yok olma tehdidi altında olan yeni bir bitki tipi literatüre girdi.
Tarım ve Orman Bakanlığı Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğünün desteklediği Ege Ziraî Araştırma Enstitüsünün Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmının iş birliğiyle yürüttüğü “İzmir Vilayetinde Bulunan Az, Endemik ve Tehdit Altındaki Bitki Tiplerinin Toplanması Ex Situ Koruması Projesi” kapsamında Kemalpaşa ilçesinde kayalık bir bölgede yeni bitki tipi bulundu.
“İzmir Kumotu” ismi verilen tıp, bitkilerin sınıflandırılmasında memleketler arası değere sahip, memleketler arası hakemli bilimsel mecmua Phytotaxa’da Mart 2022’de yayınlanarak literatüre dahil oldu.
Beyaz çiçekleri bulunan ve yaklaşık 30 santimetreye kadar boylanabilen bu çeşidin, en yakın tıpla kıyaslandığında eliptik ve ovale dönen yaprakları, daha saplı ve yuvarlak taban yaprağına sahip olması ve taç yapraklarının çanak yapraklarının uzunluğunu yaklaşık 2 kat geçen yapısıyla farklılık gösterdiği belirlendi.
“120 birey epeyce az”
Eroğlu, karanfilgiller familyasındaki kumotlarının ekseriyetle küçük uzunluklu olduğunu, peyzaj ve tıbbi hedefli olarak kullanılabildiğini lisana getirdi.
“İzmir Kumotu”nun yaklaşık 1200 metre yükseklikte, 5 kilometrekarelik dar bir alanda, belirli bir kayaç tipi üzerinde yayılış gösterdiğini belirten Eroğlu, şunları kaydetti:
“120 bireyle temsil edilen bir tıp. Kuşağı tükenme tehlikesi yüksek bir çeşit. Milletlerarası Tipleri Muhafaza Birliği tarafından belirlenen kriterler var, çeşidin yayılım alanı, birey sayısı, nüfus artışı ve azalışına bağlı olarak bir tehlike sınıfı kategorilemesi yapılıyor. Kritik tehlikede bir tıp zira yayılış alanı 5 kilometrekare. Hayli düşük bir alan. 120 birey epey az. Yani yok olmanın eşiğinde. Oradaki kayalara rastgele bir şey olduğunda cins dünyadan silinecek manasına geliyor. Cinsin korunması için alanın muhafaza altına alınması gerekir.”
Projede 188 tıp belirlendi
Türü keşfeden takımdan Ege Ziraî Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde misyonlu biyolog ve ziraat mühendisi Dr. Erdinç Oğur da 2014 yılında başlayan projenin 6 yıl sürdüğünü, bu müddette İzmir’e has az ve endemik 188 cins topladıklarını, bunların 6’sının kuşağının yok olma tehlikesi altında bulunduğunu anlattı.
Türkiye’nin biyoçeşitlilik açısından çok varlıklı olduğunu vurgulayan Oğur, şöyle konuştu:
“Biyoçeşitlilik birtakım etkenlerden ötürü tahrip ediliyor. Endemik çeşit, dar alanda yayılış gösteren ve az birey oluşturan bitki demektir. Dar alanda oldukları için rastgele bir tehditte çabucak yok olabilecek özelliğe sahiptir. Endemik çeşitler ülkemizin zenginliğidir. Bunun da korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması bizim için değer arz ediyor. Bakanlık olarak biyoçeşitliliğin korunması ve gelecek jenerasyonlara aktarılması için çalışıyoruz.”
Bitkiler için en kıymetli tehdidin insan faaliyetleri olduğuna işaret eden Oğur, ağaçların kesilmesi, ziraî arazi açılması, yangınlar ve çok otlatmadan kaynaklanan tehditleri en aza indirmek için çalışmalar yürüttüklerini tabir etti.
Oğur, 12 yıllık meslek hayatında birinci sefer yeni bir cinsle karşılaştığını, yeni bir çeşit keşfetme ve gelecek kuşağa aktarmanın memnunluğunu yaşadığını da kelamlarına ekledi.