İzmir‘de bulunan, karanfilgiller familyasına ilişkin, kuşağı kritik seviyede yok olma tehdidi altında olan yeni bir bitki çeşidi literatüre girdi.
Tarım ve Orman Bakanlığı Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğünün desteklediği Ege Ziraî Araştırma Enstitüsünün Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmının iş birliğiyle yürüttüğü “İzmir Vilayetinde Bulunan Az, Endemik ve Tehdit Altındaki Bitki Çeşitlerinin Toplanması Ex Situ Koruması Projesi” kapsamında Kemalpaşa ilçesinde kayalık bir bölgede yeni bitki tipi bulundu.
“İzmir Kumotu” ismi verilen cins, bitkilerin sınıflandırılmasında memleketler arası kıymete sahip, milletlerarası hakemli bilimsel mecmua Phytotaxa’da Mart 2022’de yayınlanarak literatüre dahil oldu.
Beyaz çiçekleri bulunan ve yaklaşık 30 santimetreye kadar boylanabilen bu cinsin, en yakın çeşitle kıyaslandığında eliptik ve ovale dönen yaprakları, daha saplı ve yuvarlak taban yaprağına sahip olması ve taç yapraklarının çanak yapraklarının uzunluğunu yaklaşık 2 kat geçen yapısıyla farklılık gösterdiği belirlendi.
“120 birey hayli az”
Eroğlu, karanfilgiller familyasındaki kumotlarının ekseriyetle küçük uzunluklu olduğunu, peyzaj ve tıbbi maksatlı olarak kullanılabildiğini lisana getirdi.
“İzmir Kumotu”nun yaklaşık 1200 metre yükseklikte, 5 kilometrekarelik dar bir alanda, muhakkak bir kayaç tipi üzerinde yayılış gösterdiğini belirten Eroğlu, şunları kaydetti:
“120 bireyle temsil edilen bir çeşit. Jenerasyonu tükenme tehlikesi yüksek bir çeşit. Milletlerarası Tipleri Muhafaza Birliği tarafından belirlenen kriterler var, çeşidin yayılım alanı, birey sayısı, nüfus artışı ve azalışına bağlı olarak bir tehlike sınıfı kategorilemesi yapılıyor. Kritik tehlikede bir çeşit zira yayılış alanı 5 kilometrekare. Epeyce düşük bir alan. 120 birey epeyce az. Yani yok olmanın eşiğinde. Oradaki kayalara rastgele bir şey olduğunda tıp dünyadan silinecek manasına geliyor. Tıbbın korunması için alanın muhafaza altına alınması gerekir.”
Projede 188 çeşit belirlendi
Türü keşfeden gruptan Ege Ziraî Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde misyonlu biyolog ve ziraat mühendisi Dr. Erdinç Oğur da 2014 yılında başlayan projenin 6 yıl sürdüğünü, bu müddette İzmir’e mahsus az ve endemik 188 tıp topladıklarını, bunların 6’sının kuşağının yok olma tehlikesi altında bulunduğunu anlattı.
Türkiye’nin biyoçeşitlilik açısından çok varlıklı olduğunu vurgulayan Oğur, şöyle konuştu:
“Biyoçeşitlilik kimi etkenlerden ötürü tahrip ediliyor. Endemik çeşit, dar alanda yayılış gösteren ve az birey oluşturan bitki demektir. Dar alanda oldukları için rastgele bir tehditte çabucak yok olabilecek özelliğe sahiptir. Endemik tipler ülkemizin zenginliğidir. Bunun da korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması bizim için kıymet arz ediyor. Bakanlık olarak biyoçeşitliliğin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması için çalışıyoruz.”
Bitkiler için en kıymetli tehdidin insan faaliyetleri olduğuna işaret eden Oğur, ağaçların kesilmesi, ziraî arazi açılması, yangınlar ve çok otlatmadan kaynaklanan tehditleri en aza indirmek için çalışmalar yürüttüklerini söz etti.
Oğur, 12 yıllık meslek hayatında birinci kere yeni bir tıpla karşılaştığını, yeni bir tıp keşfetme ve gelecek kuşağa aktarmanın memnunluğunu yaşadığını da kelamlarına ekledi.